Vanaf 1 augustus 2023 heeft Utrecht een langdurig verbod op drugsgebruik in de binnenstad ingevoerd. Dat betekent dat sindsdien kwetsbare mensen met een verslaving, bij gebruik in de openbare ruimte, een boete krijgen van 420 euro. Een boete met een serieuze impact op mensen met veelal een beperkte hoeveelheid leefgeld. De gemeente heeft dit verbod ingevoerd naar aanleiding van overlastmeldingen bij het Lucasbolwerk. Een groep gebruikers kwam regelmatig samen bij de ronde stenen bank om drugs te gebruiken, wat leidde tot langdurige onrust en overlast in de buurt.
Dit probleem heeft een lange aanloop. In de afgelopen jaren zijn de voorzieningen om te kunnen gebruiken afgeschaald. Er zijn bijvoorbeeld 3 gebruiksruimtes gesloten, waardoor het lastiger is geworden om gezamenlijk te gebruiken. De aangeboden faciliteiten zijn daarmee al langere tijd niet meer toereikend. Dit heeft er onder andere toe geleid dat meer mensen buiten zijn gaan gebruiken. Aangezien daar tot nog toe geen aangewezen plekken voor zijn, kiezen mensen hun eigen plek. Wat tot een aantal weken geleden dus onder andere het Lucasbolwerk was.
Dat de overlast die dit tot gevolg had een probleem is, daar is iedereen het over eens. Echter, het verder opjagen van mensen en hen boetes opleggen waarvan we weten dat zij die niet kunnen betalen, is geen oplossing.
Momenteel is de gemeente bezig met het vormgeven van een herdenkingstegel voor de Tunnel. Dat gaat terug naar de jaren ‘80 waarin mensen met een verslaving jarenlang werden opgejaagd door de politie zonder een alternatief. Uiteindelijk eindigden deze mensen in één van de bevoorradingstunnels onder Hoog Catharijne waar zij in afschuwelijke omstandigheden overleefden. Toen besloot de gemeente dat het zo niet langer kon en werd er een nieuwe aanpak bedacht, die het welzijn van deze zieke mensen centraal zette. In die tijd zijn hostels (een woonplek waar mensen mogen gebruiken) en gebruiksruimtes opgezet. Met deze herdenkingstegel wil de gemeente jaren later de gruwelijkheden die op deze plek in het verleden hebben plaatsgevonden herdenken, om niet dezelfde fouten te maken in de toekomst.
Vandaar dat wij de vrijheid hebben genomen om vanuit de toekomst terug te kijken op het beleid dat vandaag de dag wordt uitgevoerd in relatie tot deze kwetsbare groep mensen. Opnieuw wordt er gekozen voor repressie in plaats van zorg en toenadering. Mensen worden opgejaagd, gefouilleerd en beboet. Er wordt niet met ze gepraat, maar over ze. Op papier zouden ze naar gebruiksruimte de Stek moeten worden toegeleid, maar hier is momenteel een verbouwing gestart waardoor er maar ruimte is voor een fractie van de groep. Het eindresultaat? Mensen blijven op straat gebruiken, maar verdwijnen uit beeld. Of ze krijgen boetes, die ze niet kunnen betalen, en die niks zullen veranderen aan hun verslaving en dus gebruik.
Wij pleiten voor een aanpak waarbij de mensen met een verslaving centraal staan. Een aanpak die hen behandelt als volwaardige medemensen en ze niet criminaliseert. Een aanpak waarbij mensen zelf kunnen aangeven wat zij nodig hebben en dit als serieuze leidraad genomen wordt. Alleen dan kunnen we voorkomen dat deze herdenkingstegel in 2035 daadwerkelijk gelegd zal worden.
