Van vrijdag 6 tot zondag 29 januari vindt in de omgeving van het stationsgebied de lichtexpositie I Light U plaats. Het thema van de expo is “homecoming” en diverse lichtinstallaties geven op verschillende manieren invulling aan het thema. Helaas is er geen enkele aandacht voor mensen voor wie thuiskomen niet vanzelfsprekend is, omdat ze te maken hebben met dak- of thuisloosheid. Juist het stationsgebied is al jarenlang een plek waar mensen zonder dak boven hun hoofd proberen te overleven. We hebben daarom een kleine toevoeging aan de expositie achtergelaten als een herinnering dat thuiskomen niet voor iedereen een dagelijkse realiteit is.
Hoeveel mensen er precies dakloos zijn in Utrecht blijft moeilijk in te schatten, aangezien veel mensen onder de radar blijven. Zij slapen bijvoorbeeld bij andere mensen op de bank, of willen niet gezien worden omdat ze geen documenten hebben en bang zijn om te worden uitgezet. Duidelijk is wel dat het aantal mensen zonder huis toeneemt. Zij leven elke dag weer in grote onzekerheid en zonder een eigen plek om goed tot rust te kunnen komen. De gemeente Utrecht biedt 24-uurs opvang voor ‘Nederlandse’ of zogenaamd ‘rechthebbende’ daklozen, voor wie nu 218 bedden beschikbaar zijn. Deze liggen echter helemaal vol, waardoor het elke dag weer een puzzel is om toch ergens een plek te regelen voor deze mensen. Daarnaast zijn er nog twee andere groepen mensen, zogenaamd ‘niet-rechthebbend’, die vaak op straat zijn aangewezen. Mensen die vanuit Europa naar Nederland komen om hier te werken zijn kwetsbaar voor dakloosheid, aangezien hun werk vaak gekoppeld is aan hun onderdak. Zodra ze hun werk verliezen, staan ze daarom al snel op straat. Vanuit het Europese recht kunnen deze mensen wel degelijk aanspraak doen op sociale voorzieningen zoals opvang, maar toch is dat geen gemeentelijk beleid. Dat betekent in de praktijk dat Europese burgers op zichzelf zijn aangewezen. Deze winter is er voor het eerst een winteropvang opgezet, met 25 bedden voor deze groep. Dat is natuurlijk een hele goede eerste stap, maar helaas nog lang niet toereikend. Daarnaast zijn mensen zonder verblijfsvergunning ook vaak aangewezen op de straat. In Utrecht is er (nood)opvang voor mensen zonder verblijfsvergunning beschikbaar, maar omdat de IND en het COA mensen blijven afwijzen en vervolgens uit AZC’s gooien, kan Utrecht onvoldoende voorzien in opvang voor deze groep mensen
Dit betekent dat teveel mensen (want elk persoon is er een teveel) op zichzelf zijn aangewezen en ‘s nachts buiten in de kou op een stukje karton moeten slapen. Helaas is zelfs hier in het rijke Nederland thuiskomen dus niet voor iedereen normaal.
Met deze actie vragen wij (Stichting GOUD en Stichting Rechtop) aandacht voor dit probleem. Want een lichtfestival over thuiskomen, op een plek waar dakloze mensen beschutting zoeken, zonder te praten over dakloosheid vinden wij pijnlijk. Thuiskomen is in theorie een basisrecht, maar in de praktijk een privilege.